Wat was het eerste computervirus? Hoe zijn ze geëvolueerd? En vormen virussen een grote bedreiging voor de toekomst?
Zelfs als je niet van technologie houdt, heb je vast wel eens van computervirussen gehoord. Maar wanneer begon het tijdperk van computervirussen? Hoe ver zijn virussen sindsdien gekomen? En wat moeten we in de toekomst van virussen verwachten?
Wat was het eerste computervirus?
Het allereerste computervirus ontstond in 1971, onder de naam "Creeper". Dit virus is echter in een gecontroleerde omgeving gemaakt en diende als test om te bepalen of het mogelijk was een zichzelf kopiërend programma te maken. Het meest opvallende vermogen van virussen is zelfreplicatie, dus Creeper was het eerste voorbeeld van een dergelijk programma.
Maar we weten allemaal dat de meeste virussen veel kwaadaardigere bedoelingen hebben. Het eerste soort virus dat aan deze beschrijving voldoet, stond bekend als "Elk Cloner".
Elk Cloner was het eerste computervirus ontdekt "in het wild". Met andere woorden, het was het eerste virus dat werd aangetroffen in een niet-gecontroleerde omgeving (of "in de dierentuin"). Dit virus is in 1982 gemaakt door een 15-jarige middelbare scholier genaamd Rich Skrenta op een computer uit de Apple II-serie.
Elk Cloner is een opstartsectorvirus, wat betekent dat een kopie ervan in de geheugenopslag van een computer wordt geplaatst wanneer een geïnfecteerde diskette wordt geplaatst. Met andere woorden, het virus heeft geen toestemming van de gebruiker nodig om zich te vermenigvuldigen. Terwijl Skrenta het virus als een grap onder zijn vrienden begon te verspreiden, ging het verder dan dit en buiten de macht van Skrenta.
Hoewel Elk Cloner geen enorm virus was en geen schade aanrichtte aan geïnfecteerde apparaten, is het wel het eerste virus dat buiten een gecontroleerde onderzoeksomgeving werd gebruikt.
Een ander virus, bekend als "Brain", wordt door velen ook beschouwd als het eerste computervirus. Brain kwam ongeveer een paar jaar na Elk Cloner en was het product van het werk van Pakistaanse twee broers. Basit en Amjad Farooq Alvi hebben Brain gemaakt om te voorkomen dat anderen hun software kopiëren.
Net als Elk Cloner gebruikte Brain diskettes om apparaten te infecteren. En, net als Elk Cloner, viel Brain buiten de controle van zijn makers. Brain was ook geen erg gevaarlijk virus, maar speelde een rol bij het effenen van de weg voor toekomstige programma's.
Wat is het grootste computervirus?
Er zijn verschillende computervirussen die de "grootste" zijn genoemd, maar Mydoom springt eruit als de meest algemeen aanvaarde kandidaat.
Het Mydoom-virus (ook bekend als W32.MyDoom@mm, Novarg, Shimgapi en Mimail. R) bracht de cyberbeveiligingsindustrie op de knieën en infecteerde wereldwijd ongeveer een half miljoen computers. Mydoom werd voor het eerst gezien bij het infecteren van computers in januari 2004. Maar dit was nog maar het begin. In de loop van de volgende maand of zo verspreidde Mydoom zich enorm in bijlagen via een kwaadaardige e-mailcampagne, waardoor miljoenen dollars aan schade werden aangericht.
Aan het begin van de jaren 2000 was de cyberbeveiliging lang niet zo geavanceerd als nu, waardoor het voor een virus als Mydoom veel gemakkelijker werd om van computer naar computer te springen. Zodra een computer was geïnfecteerd met Mydoom, kon deze worden omgezet in een zombie-apparaat. Zombie-apparaten kunnen op afstand worden bestuurd door aanvallers. Meerdere zombie-apparaten vormen een botnet, dat kan dan zijn gebruikt bij DDoS-aanvallen.
Ook Mydoom heeft de afgelopen jaren de kop opgestoken. Het werd gemeld door ZDNET dat, zelfs in 2019, Mydoom nog bestond gebruikt bij phishing-aanvallen, wat ons opnieuw laat zien hoe succesvol het was onder kwaadwillende actoren.
Hoe zijn computervirussen geëvolueerd?
Sinds het eerste computervirus in de jaren 70 ontstond, is er veel veranderd. Naarmate de technologie vordert, hebben cybercriminelen nieuwe manieren gevonden om apparaten te exploiteren en slachtoffers te misleiden.
Volgens de huidige maatstaven worden de eerste computervirussen als zeer basaal beschouwd. Natuurlijk is het niet langer haalbaar om een diskette te gebruiken om apparaten te infecteren, aangezien de overgrote meerderheid van de computers niet eens een diskette-invoerlade heeft. Dus naarmate computers evolueerden, evolueerden virussen met hen mee.
Omdat virussen met code zijn gebouwd, bepaalt de code zelf de mogelijkheden en complexiteit ervan. De computervirussen die in de jaren 2000 oorlog voerden tegen apparaten, behoren echter enigszins tot het verleden. Maar waarom is dit het geval?
Computervirussen vandaag
Tegenwoordig zijn virussen niet de enige programma's die onze cyberbeveiliging bedreigen. Nu worden vaak andere soorten malware gebruikt om gegevens te stelen, activiteiten te controleren en toegang te krijgen tot fondsen.
In tegenstelling tot virussen vermenigvuldigen malwareprogramma's zichzelf niet. Maar dat maakt ze niet minder gevaarlijk. Ransomware, spyware en Trojaanse paarden zijn allemaal populaire vormen van malware die enorm veel schade kunnen aanrichten. Zo hebben ransomware-aanvallen ertoe geleid dat bedrijven losgeld van meerdere miljoenen dollars hebben betaald voor de teruggave van hun gestolen of versleutelde gegevens.
Houd er rekening mee dat virussen soms worden beschouwd als behorend tot de categorie malware, aangezien 'malware' een algemene term is voor veel verschillende schadelijke programma's.
Virussen zijn ook vrij eenvoudig in hun structuur. Deze programma's waren een rudimentaire vorm van kwaadaardige codering, waarbij de overgrote meerderheid een vergelijkbaar script volgde. Bovendien hebben virussen een hostprogramma nodig waarop het zichzelf kan repliceren. Dit is niet het geval voor veel soorten malware, waardoor ze veelzijdiger zijn.
Vanwege de opkomst hiervan verschillende malwareprogramma's, zijn virussen enigszins op de achtergrond geraakt. Deze daling in populariteit werd ook aangewakkerd door de verbetering van antivirussoftware. Virussen zijn vrij eenvoudig te detecteren en daarom te vermijden bij het gebruik van moderne antivirussoftware, waardoor hun slagingspercentage veel lager is.
Sommige andere malwareprogramma's daarentegen zijn ontworpen om antivirusdetectie te omzeilen, waardoor ze meer zekerheid bieden voor cybercriminelen.
Dit wil niet zeggen dat virussen helemaal tot het verleden behoren. Virussen bestaan nog steeds en kunnen nog steeds problemen veroorzaken voor slachtoffers. Zoals eerder vermeld, zou het Mydoom-virus pas in 2019 zijn gebruikt in een phishing-campagne. Maar veel van de meest opvallende virusaanvallen vonden plaats in het begin van de 21e eeuw. Sindsdien hebben andere programma's het roer overgenomen.
De toekomst van computervirussen
Het lijkt erop dat computervirussen sinds hun hoogtijdagen in de jaren 2000 uit de mode zijn geraakt.
Virussen hebben de wereld in ieder geval laten zien dat onze computers en telefoons kwetsbaar zijn voor aanvallen. Sinds het eerste wijdverbreide virus in de jaren 80 opdook, hebben we een lange weg afgelegd en moderne cyberbeveiligingstechnologie is bedreven geworden in het verwijderen van deze elementaire kwaadaardige programma's.
Het is waarschijnlijk dat andere soorten cyberdreigingen, zoals ransomware en Trojaanse paarden, in de loop van de jaren 2020 op de markt zullen komen, en in de loop van de jaren zullen er mogelijk nieuwere soorten malware opduiken. Er is immers een duidelijk verband tussen de vooruitgang van computers en de vooruitgang van kwaadaardige programma's.
Het is waarschijnlijk dat kunstmatige intelligentie zal een grote rol spelen bij cyberdreigingen, waarbij machine learning aanvallers nieuwe ideeën, wegen en doelen biedt. Een andere opkomende technologie, quantum computing genaamd, kan ook kwaadwillig worden gebruikt door cybercriminelen, hoewel het moeilijk is om te weten wat de toekomst in petto heeft.
Virussen hebben ons veel lessen geleerd
Hoewel virussen tegenwoordig niet meer worden gebruikt in de reguliere cybercriminaliteit, mogen we niet vergeten wat we in het verleden hebben kunnen leren door hun aanwezigheid. Antivirusprogramma's kunnen nu de meeste virussen opsporen en in quarantaine plaatsen, een luxe waar we niet altijd van hebben kunnen genieten. Cybercriminaliteit moest ergens beginnen en het is veilig om te zeggen dat virussen aan de oorsprong stonden.